COOL MONEY OVERSTIJGT ELKE VORM VAN VERMOGEN

interview by PAUL VAN RIESSEN
creative direction and photography by DANIEL SARS

Als je mensen met vermogen probeert te vangen in eenvoudige categorieën, doe je de werkelijkheid tekort. Pas wanneer je verder kijkt dan naar hoeveel er op de rekening staat en hoe dat daar is gekomen, ontvouwt zich een veel rijkere dimensie. En dan blijken de zes mensen die we, onder het genot van een met Grey Goose Altius gemaakte Martini, met elkaar in gesprek brachten meer overeenkomsten te hebben dan verschillen.

Wat ze precies zegt is niet te verstaan, maar dat de au-pair op de bakfiets niet gelukkig is dat ze bijna van haar sokken wordt gereden, is duidelijk. De man in de sportauto, gekleed in blauw jasje dat onder zijn linkerpols opbolt, en dat fraai matcht met zijn wit bezoolde suède loafers, verontschuldigt zich. Daarvoor gebruikt hij een nonchalant handgebaar, dat echter vooral lijkt te zeggen dat het logisch is dat hij niet wil dat zijn kleine te laat komt op school. Al was het maar omdat die hem dik twintigduizend euro per jaar kost.

Het vergt niet veel moeite om het herkenbare beeld te schetsen van iemand bij wie welvaart pas recent zijn intrede heeft gedaan. Net zoals je slechts een geruit plaid voor de labrador hoeft te tekenen, gedrapeerd in de achterbak van een enigszins gedateerde Volvo op het grindpad van een groot, klassiek huis, om direct de sfeer op te roepen van een familie waar bezit al generaties lang wordt doorgegeven.

Telgen uit een oud-geldgeslacht groeien op in een gezin dat waakt over het kapitaal dat al minstens drie generaties in de familie is. Vaak bestaat dat vermogen vooral op papier. Of beter: zit het vast in stenen. In oude familiehuizen of misschien zelfs wel kastelen, die vanwege het noodzakelijke onderhoud soms eerder een last dan een lust lijken. Maar onder geen beding wil de generatie die het nu voor het zeggen heeft degene zijn die het zo gekoesterde familiebezit verkwanselt. En het voedt ook de kinderen op met het idee dat men later geen erfenis kan verwachten, maar erfgoed: iets dat moet worden doorgegeven aan de volgende generatie.

Dat contrasteert met de vrolijke onbezonnenheid die we kennen in gezinnen voor wie rijkdom een nieuw fenomeen is, het directe resultaat van hard werken. Iets waarvan genoten mag worden. En juist omdat de grondleggers van dat fortuin zelf niet in weelde opgroeiden, wordt ook de jongste generatie verwend. Vandaar de populariteit van de Birò.

Uiteraard laat de werkelijkheid zich minder goed in clichés vangen. Want maakt het werkelijk uit hoeveel poen iemand bezit en wanneer de basis van dat kapitaal is gelegd? Inderdaad: nee. Want hoe vers het ook is, geld heeft de waarde die je er zelf aan hangt. Dat maakt het veel te beperkt om te kijken hoeveel er in iemands portemonnee zit. Veel belangrijker is het om te zien wat iemand verder bij zich draagt. Qua cultureel kapitaal bijvoorbeeld, het vermogen om vol passie je leven te leiden, bewust doelen na te streven, resultaten te vieren, maar tegelijkertijd te kunnen genieten van het leven zoals het komt.

En juist op plekken waar het leven wordt gevierd vervagen de verschillen, verdwijnen de grenzen. Want wordt niet iedereen blij van inspirerend gezelschap, goede gesprekken en lekkere muziek? Wordt niet iedereen vrolijk als er een fles Grey Goose Altius op tafel wordt gezet? Om op te gaan in het moment, de vibe, met de verfijndste drank die je maar geschonken kunt krijgen? Eentje dus die speciaal is gemaakt om hoogtepunten te markeren en mooie herinneringen te verankeren? Precies. Uiteindelijk telt het niet wat er in je portemonnee zit, of hoe dat erin is gekomen. Het gaat erom wat je uit het leven weet te halen. Want echte rijkdom zit in ervaringen.

OLCAY GULSEN EN RENÉ RIDDER VAN RAPPARD OVER DE PRIJS VAN BEZIT

Olcay Gulsen voelt zich van nature het meest thuis bij mensen met wie ze een vergelijkbare drive deelt mensen die zelf iets hebben opgebouwd en daar trots op zijn. Dat herkent ze uit haar eigen achtergrond. ‘Ik kom uit een heel arm gezin, dus ik weet uit eigen ervaring hoe bepalend geld kan zijn, en wat een gebrek eraan met je doet,’ vertelt de 45-jarige onderneemster, die nu met haar eigen beautymerk aan de weg timmert.

‘Juist omdat ik die weg zelf heb afgelegd, voel ik me sneller verbonden met mensen die hun eigen pad hebben gecreëerd. Dat gaat voor mij niet om status, maar om mentaliteit: hard werken, kansen grijpen en je eigen verhaal schrijven.’

René van Rappard (77) zegt zelf juist te zijn opgevoed met het besef dat er geen enkele reden is om zich verheven te voelen, ook al stamt hij uit slechts een van de  vier ridderlijke families die ons land rijk is. ‘Dat ontdekte ik eigenlijk pas toen het op de lagere school over de Middeleeuwen ging, en het plaatje werd geschetst van mooie jonkvrouwen die geadoreerd werden door ridders. Toen werd er naar mij gewezen en gekeken. Mijn klasgenoten wisten dus eerder welke status ik had dan ikzelf.’

Toch begrijpt Van Rappard wel een beetje wat Gulsen zegt. ‘Maar dan heb je het maar over een heel klein groepje, over het algemeen gevormd door kerels die zelf niet veel presteren en die de laatste centjes van grootmoeder aan het opmaken zijn.’ Het is overigens een groep die snel uitdunt. ‘Er zijn weinig grote oude vermogens meer. Er verdampt natuurlijk een hoop, zeker met dit huidige belastingsysteem. Natuurlijk wonen er nog wel mensen op landgoederen of een mooi buiten, maar dat zit dan meestal in een stichting, en wordt het onderhouden met allerlei subsidies. Met de energieprijzen van nu wens ik ook echt niemand een groot buiten toe. Want dat vraagt veel aandacht en geeft veel zorgen. Een vriendje van me heeft nu zijn landgoedje te koop gezet. Laat me maar weten als je geïnteresseerd bent, want hij wil er echt dolgraag vanaf.’

Van Rappard zelf kreeg met de paplepel ingegoten dat er gewoon hard gewerkt moest worden. Hij kan inmiddels bogen op een prachtige carrière, die hem onder andere naar BP, Akzo en de wereld van de private equity bracht. Nu hij gepensioneerd is, is hij nog druk in de weer met zijn beleggingen, iets dat wellicht genetisch komt van zijn moeders kant. Zij stamt namelijk uit de bankiersfamilie Van Lanschot.

In beleggen is Olcay Gulsen zich nu pas aan het verdiepen. ‘Ik heb altijd gedacht: ik ga zoveel geld verdienen dat dat niet nodig is. Kijk, ik kom uit een heel arm gezin, dus ik weet uit eigen ervaring hoe belangrijk geld is. Ook omdat je in een soort natuurlijke dispositie komt, als iedereen in de buurt weet dat daar een gebrek aan is. Dat was voor mij reden om heel hard te werken. Vooral ook om te laten zien dat het meisje uit dat gezin dat niets heeft wel degelijk meetelt. Die drijfveer, die bewijsdrang is trouwens wel weggevallen. Ik onderneem nu veel minder om het ego, en meer vanuit de wens iets te willen toevoegen’, zegt Gulsen, die onthult dat een financieel gebrekkige jeugd soms gekke bij-effecten heeft. ‘Ik merk dat ik moeilijk wen aan exclusief eten. Mijn lekkerste groenten zitten nog steeds in een potje. Dus ik weet dat Grey Goose Altius geweldig samengaat met kaviaar, heb gezien hoe dit anderen juist een zalig goose bump-moment bezorgt, maar daar doe je mij echt geen plezier mee. De vodka zelf wel trouwens, want die is qua zachtheid en smaak echt onovertroffen. Ik drink hem graag aan het begin van het weekend, of als ik iets anders te vieren heb.’

René van Rappard, die het liefst een glas vodka drinkt als hij met zijn maten heeft geroeid  iets dat hij meerdere keren per week doet bleek wel fan van kaviaar. In de jaren tachtig zat ik regelmatig in Oost-Europa; daar kocht ik op de zwarte markt dan blikken van vijf kilo. Die lepelde ik thuis dan met vrienden leeg. Ongelofelijk eigenlijk, maar heerlijk! Dat dat niet hoort, interesseerde me niet. Je zult me nooit ‘toilet’ horen zeggen, maar verder ben ik niet van de conventies. Als ik in een restaurant een kerel zag die zijn neus in een glas wijn stak en daar een heel toneelstuk van maakte, dacht ik ook: volstrekte flauwekul. Een goed product heeft dat helemaal niet nodig.

WON YIP EN NIELS DE BOER OVER DE KUNST VAN HET GENIETEN

Wie heimwee heeft naar vervlogen tijden doet er goed aan op de Amsterdamse Herengracht eens binnen te stappen bij Niels de Boer (56). Je waant je er zomaar in de 17e eeuw. De plafonds zijn rijkelijk versierd met ornamenten, de wanden bekleed met de oude meesters waar het nieuwe geld uit die tijd zo dol op was.

In het vorstelijke grachtenpand komt ook de post binnen van de stichting die is vernoemd naar zijn oudoom Pieter. Daarin is diens kunstcollectie ondergebracht, die onder andere acht werken van Vincent van Gogh bevat. Die zijn uiteraard niet te koop. De rest wel, want Niels de Boer leidt als lid van de derde generatie kunsthandel P. de Boer. Zijn ouders lieten hem destijds vrij zijn eigen toekomst te bepalen, maar hij bleek nou eenmaal hun liefde voor kunst te hebben geërfd. ‘Daardoor zie ik mezelf ook niet als heel vermogend. Want we willen in onze familie altijd meer schilderijen dan we eigenlijk nodig hebben. Daar zit ons geld in. Zou ik meer geld krijgen, dan koop ik daar ook weer schilderijen voor.’

Natuurlijk realiseert De Boer zich dat hij uit een welgesteld gezin komt. Net als iedereen die vroeger bij hem in Baarn in de buurt woonde. ‘Ik zat bijvoorbeeld in de klas met prins Constantijn. Connie van Oranje noemden we hem. Of ik er vaak kwam? Nee, net als zijn broers speelde hij liever buiten de deur dan bij hem thuis.’

Wie weet dat je pas van oud geld mag spreken als het minstens drie generaties in de familie zit, zou de Amsterdamse horeca-ondernemer Won Yip (56) in de categorie nieuw geld plaatsen. Maar daar kan hij zichzelf slecht in vinden. ‘Ik ben al veertig jaar bezig om het bij elkaar te werken, hè? Ik heb ook niet dat snelle dat ik met vers geld associeer. Ik moet niets van crypto weten en jaag ook niet op aandelen die tweehonderd procent in een jaar stijgen. Geld is iets waar je hard voor werkt, en waar je je rekeningen mee betaalt. Als dat is gebeurd, moet je vooral zorgen dat je iets achter de hand houdt. Ik ga er dus conservatief mee om.’

Overigens hebben zowel Yip als De Boer de indruk dat het traditionele idee van vermogen dat generaties lang wordt doorgegeven steeds meer onder druk staat. ‘Ik heb in mijn kunsthandel nog nooit zoveel mensen horen zeggen dat de kinderen geen enkele interesse hebben in de collectie die door hun ouders is aangelegd.’ Dat is echt flink veranderd’, zegt De Boer. Won Yip moedigt de oudere generatie zelfs aan om het zelf op te maken. ‘Laatst belde mijn schoonmoeder van 86, dat ze de wijn in het restaurant waarin ze zat zo duur vond. Toen zei ik: “Je kunt ook weggaan, dan blijft er meer over voor je kleinkinderen en kunnen zij het verbrassen. In een dag als het moet.” Vervolgens bestelde ze er direct een martini bij , haha! Het is misschien wel een generatieding. Als je ziet hoe makkelijk je kinderen sushi bestellen, dan vraag je je als ouder ook wat eerder af waarom je dan zelf met een dekentje op de bank zou gaan zitten. Ik zie het in mijn zaken ook, het oude geld geeft het wat makkelijker zelf uit.’

En waarom ook niet. Geld heeft immers pas waarde als je er iets mee doet, ervan geniet. En dat doen beide mannen volop. Niels de Boer zet het bij voorkeur om in mooie diners, met goed eten, goed drinken. Grey Goose Altius on the rocks, alstublieft.

Ook Won Yip zoekt het in ervaringen, in momenten. ‘Die hoeven soms helemaal niet zoveel geld te kosten hoor. Ik ga vanavond bijvoorbeeld naar een première, dat zou zomaar zo’n bijzonder moment kunnen zijn. Maar als ik bijvoorbeeld in Vegas ben, wil ik voor m’n vrienden ook nog wel eens een tafel boeken, in Omnia of zo. En ja, dan vind ik het wel mooi als ze de Grey Goose Altius met vuurwerk komen brengen. Want ik mag dan conservatief zijn, er zijn wel degelijk momenten dat ik uitpak. En dan ga ik gewoon door het licht!’

DIDIER FROGER EN EELKO VAN KOOTEN OVER HUN LIEFDE VOOR DE CLUB

‘Het beeld van het oude geld wordt toch nog gevormd door figuren met een jachtgeweer, een ribbroek en een hoedje op het hoofd. En natuurlijk zijn die mensen er nog, ook in Nederland. Maar hier zijn ze eigenlijk niet zo vermogend meer. Voor de echt rijke, oude families moet je eerder naar Luxemburg, Duitsland of Engeland. Daar vind je nog die grootgrondbezitters die in hun kasteel kunnen leven van de erfpacht die ze krijgen. Bij ons levert dat geen pepernoot op. Want de dure stukken grond, op de Zuidas, of in centraal Amsterdam, zijn allemaal van de overheid’, zegt Eelko van Kooten (55), die zich overigens graag tussen het oude geld begeeft. Zo deed hij meermaals aan de Mille Miglia, een iconische duizend mijlsrace met historische auto’s door Italië. ‘Daar zie je dan nog wel jonge kakkers rijden in de Ferrari die opa ooit nieuw kocht. Maar ik ben ook wel eens naar de finale van Wimbledon geweest, ook al zo’n plek waar de echt oude rijken bijeen komen. Fantastisch!’

Didier Froger (28) had alles in zich om ook uit te groeien tot een archetypische kakker. Al was het maar omdat hij opgroeide in Blaricum. ‘Maar als ik thuis een Gooise r liet horen, zat mijn vader me keihard uit te lachen. Hij is natuurlijk opgegroeid in de Jordaan, en dat heb ik wel sterk meegekregen. In materiële zin kwam ik niets tekort, er lagen echt wel mooie spulletjes onder de kerstboom. Maar we liepen dan weer niet in dure kleding. Ik ben opgevoed met het idee dat we niet moesten opvallen. Als we terugkwamen van vakantie, durfde ik in de klas nauwelijks te vertellen wat we hadden gedaan, bang dat het ergens zou belanden. Dat krijg je, als je ouders bekend zijn. Al zien natuurlijk maar weinig mensen hoe hard ze daarvoor werkten. Mijn vader was veel weg, en mijn moeder ook, toen ze tv-programma’s ging maken. We zijn dus best veel met nanny’s geweest. Dat vond ik trouwens altijd wel weer chill, want die waren minder streng dan mijn ouders. Die hadden bijvoorbeeld de regel dat je tot 11 uur ’s ochtends niet mocht praten. Want ja, mijn vader kwam meestal ’s nachts pas thuis en moest dus gewoon kunnen uitslapen.’

Hoewel het thuis rijkelijk aanwezig was, weet Didier Froger uit eigen ervaring dat geld niet vanzelfsprekend is. ‘Vanaf mijn vijftiende wist ik al dat ik muzikant wilde worden. Maar dat werd me thuis juist zwaar afgeraden, dat zou een veel te onzekere business zijn. Dus loog ik op zeker moment dat ik een baantje had, want in werkelijkheid zat ik hele dagen in de studio. In die periode had ik echt geen cent te makken. Dan zaten we daar, en moesten we die ene sigaret die er was met z’n allen delen. Ik wilde namelijk niet bij mijn ouders lopen bietsen, maar het zelf fixen. En het is natuurlijk gaaf dat dat is gelukt’, zegt Froger, die nu furore maakt als dj.

Ook Eelko van Kooten wilde per se zelf carrière maken, in plaats van te leunen op het vermogen van zijn vader, de onlangs overleden platenbaas Willem van Kooten. ‘Ik ben bij hem in het bedrijf begonnen, daar heb ik van alles gedaan. Maar terwijl hij die stroming niet zag zitten, zag ik toekomst in de dance-industrie. Dus ben ik Spinnin’ Records begonnen’, zegt Van Kooten, die aan de verkoop van dat bedrijf zijn notering in de Quote 500 dankt.

Op dat niveau zit Didier Froger natuurlijk nog lang niet, maar over de boodschappen hoeft hij zich niet echt zorgen meer te maken. De boekingen stromen namelijk lekker binnen, dus hij hopt van klus naar klus, van club naar club. Eén constante factor: er staat altijd een fles Grey Goose Altius voor hem klaar. ‘Die staat namelijk op mijn rider’, lacht Froger. ‘Want als ik drink, drink ik graag vodka. En dan natuurlijk wel graag de beste die er is.’

Ook Eelko van Kooten geniet graag van een glas Grey Goose Altius, al moet hij soms wel rare blikken trotseren als hij het mixt met appel- of cranberrysap. ‘Die gewoonte heb ik in Amerika opgepikt. Dat vind ik gewoon lekker, ook in een club. Daar kom ik natuurlijk wel minder dan vroeger. Toen het mijn werk was zag ik er soms wel drie op een avond vanbinnen. Maar ik houd er nog altijd van om er een feestje te vieren. Ik neem dan wel altijd een tafeltje op het vipdeck. Ik heb in mijn leven te hard gewerkt om me op de vloer te laten platdrukken. En bovendien worden je schoenen er zo vies, haha.’

The Art of Legacy is on exclusive view at Kunsthandel P. de Boer on the Herengracht in Amsterdam. Visits are possible only by appointment and can be scheduled via rsvp@kunsthandelpdeboer.com.